تعیین آستانه‏ های پاسخ گسترش سطح برگ و تعرق سه گونه ارزن به کمبود آب خاک

کمبود آب محدودیت عمده‏ای برای تولید گیاهان در سراسر جهان به‏شمار می‏رود، به‏طوری‏که چالش عمده دهه‏های پیش‏رو افزایش تولید غذا با کمترین میزان آب خواهد بود. برای استفاده از مدل‏های شبیه‏سازی، کمّی سازی روابط آب خاک و گیاه امری ضروری است. تعیین آستانه‏های پاسخ فرایند‏های گیاهی نظیر گسترش سطح برگ و ساقه، هدایت روزنه‏ای، تعرّق و غیره ابزاری برای دست‏یابی به این هدف است. متغیّر ftsw کسری از بیشینه آب قابل دسترس است که خاک می‏تواند در خود نگهداری کند. و مقدار آبی است که در دامنه بین ظرفیت زراعی و نقطه پژمردگی دائم تعریف میشود. در این آزمایش برای پایش مقدار آب خاک در اعمال کم آبی از ftsw استفاده شد. با‏توجه به وزن گلدان‏ها قبل از اعمال تنش، آب کسر شده (از طریق تعرّق) محاسبه ‏شد (تعرّق روزانه). نحوه اعمال تیمار‏ها بدین ترتیب بود که هر روز به گلدان‏هایی که تحت تنش کم‏آبی قرار نداشتند، مقدار آب کسر شده افزوده می‏شد و به گلدان‏های تحت تنش آبی افزوده نمی‏شد. پس از گذشت چند روز زمانی که تعرّق در گلدان‏های تحت تنش به کمتر از 10 درصد تعرّق روز اول همان گلدان می‏رسید، 50 درصد آب اولیه به گلدان‏های تحت تنش افزوده می‏شد. سطح برگ و تعرق به صورت روزانه اندازه گیری شد. برای محاسبه سطح برگ نسبی(rl) و تعرق نسبی (rt) اختلاف روزانه هر کدام در گیاهان تحت تنش بر اختلاف روزانه هرکدام در گیاهان تحت آبیاری تقسیم شد. سپس این اعداد با کسر آب قابل تعرق متناظر پلات شد. برای پیش‏بینی آستانه‏های تعرّق و گسترش سطح برگ، مدل‏های لجستیک و خطی‏مسطح به داده‏ها برازش داده شد. نتایج نشان داد آستانه گسترش سطح برگ در گونه‏های معمولی، مرواریدی و دم روباهی و داده‏های ترکیب شده به ترتیب 78/0، 50/0، 68/0 و 68/0 بود و شیب کاهش آن‏ها پس از حد آستانه به‏ترتیب 37/1، 08/2، 53/1 و 48/1 بود. آستانه تعرق در گونه‏های معمولی، مرواریدی و دم روباهی و داده‏های ترکیب شده به ترتیب 58/0، 57/0، 64/0 و 62/0 بود و شیب کاهش آن‏ها به‏ترتیب 61/1، 47/1، 45/1 و 43/1 بود. اعداد نقاط آستانه نشان دهنده کسری از آب قابل تعرق خاک است که پس از آن سطح برگ و یا تعرق گیاه با شیب مشخص شروع به کاهش می کند. شیب نشان دهنده کاهش سطح برگ یا تعرق نسبی به ازای کاهش در هر واحد کسر آب قابل تعرق خاک است. آستانه تعرق به جز در گونه مرواریدی در سایر موارد کمتر از آستانه گسترش سطح برگ بود که موید حساسیت بیشتر گسترش سلول و بافت (رشد) نسبت به بسته شدن روزنه ها (تعرق و فتوسنتز) است.